با گسترش استفاده از عکاسی در زندگی و کار، آشنایی با اصطلاحات و واژه‌های استفاده شده در عکاسی بسیار حائز اهمیت است. در فوتوگالری حسین جوان، برای شما یک واژه‌نامه عکاسی از اصطلاحات پرکاربرد و رایج آماده کرده‌ام.
عکاسی
واژه "فتوگرافی" (photography) که به اشتباه به عبارت "عکاسی" ترجمه می‌شود، نقطه شروع این مقاله است. واژه "فتوگرافی" از ترکیب دو لغت یونانی "فتو" به معنای نور و "گرافی" به معنای نگارش یا ثبت ایجاد شده است و شاید بهترین معادل فارسی برای واژه "photography" را می‌توان "نورنگاری" دانست. بدون شک، آنچه که ما از آن به عنوان "عکاسی" یاد می‌کنیم، در واقع نقاشی با نور است.
دیافراگم
تیغه‌های فلزی هم‌شکل و به مرکزیت یکسان که در لنز قرار دارند و از زاویه بیرونی به بدنه لنز متصل شده‌اند و امکان باز و بسته شدن در مرکز خود را دارند، به دیافراگم اطلاق می‌شود.
به طور خلاصه، وظیفه اصلی دیافراگم، کنترل میزان نوری است که از لنز عبور کرده و به سنسور (صفحه حساس به نور) برخورد می‌کند. علاوه بر این، یکی از وظایف حساس و کلیدی دیافراگم، کنترل عمق میدان در تصاویر است.
نکته: اپرچر (aperture) روزنه‌ای است که به واسطه نحوه چیدمان تیغه‌های فلزی موجود در لنز (دیافراگم) ایجاد می‌شود.
براکتینگ
به طور خلاصه، براکتینگ نوردهی (exposure bracketing) به معنای ثبت چند عکس با تنظیمات نوردهی متفاوت از یک صحنه یا سوژه است.
براکتینگ نوردهی به دلایل مختلفی انجام می‌شود، از جمله اطمینان حاصل کردن از ثبت تصویر با جزئیات نوری صحیح و دقیق یا تولید تصویر با داینامیک رنج گسترده‌تر. به طور معمول، برای انجام براکتینگ نوردهی، یک تصویر با ارزش نوری صفر (EV=0) و یک تصویر با نوردهی بیشتر و یک تصویر با نوردهی کمتر گرفته می‌شود.
ارزش نوری
ارزش نوری (Exposure Value) در واقع یک معیار و یکایی است که برای اندازه‌گیری و سنجش نور صحیح در یک عکس استفاده می‌شود.
از زمان اختراع دوربین عکاسی، یکی از مسائل اصلی و دغدغه‌های عکاسان، بررسی و محاسبه صحیح و مناسب نوردهی بوده است. در نتیجه، استفاده از نمودار ارزش نوری در دوربین‌های دیجیتال، به عنوان یک معیار، برای تشخیص و ارزیابی درست میزان نوردهی در تصاویر استفاده می‌شود.
نور صحیح در عکس‌ها با ارزش نوری صفر (EV=0) مشخص می‌شود، و هرچه ارزش نوری به سمت راست (بخش مثبت نمودار) افزایش یابد، به معنی نوردهی بیشتر (overexposure) است. همچنین، هرچه ارزش نوری به سمت چپ (بخش منفی نمودار) کاهش یابد، به معنی نوردهی کمتر (underexposure) است.
اف استاپ یا نسبت کانونی (F-Stop)
صحبت درباره دیافراگم و گشودگی آن صحیح است. در حرفه عکاسی، میزان گشودگی دیافراگم با استفاده از اعداد در کنار علامت "F" نشان داده می‌شود.
هرچه عدد مربوط به "F-stop" کوچکتر باشد، به معنی گشودگی بیشتر دیافراگم است، و هرچه عدد "F-stop" بزرگتر باشد، به معنی گشودگی کمتر دیافراگم است. این اعداد اف استاپ را نشان می‌دهند. در تعیین عمق میدان در تصاویر، میزان "F-stop" اهمیت زیادی دارد.
به طور طبیعی، در قیمت‌گذاری لنزها، هر چه عدد "F-stop" کوچکتر باشد، لنز گران‌تر خواهد بود. اف استاپ‌های استاندارد عبارتند از:
64 - 45 - 32 - 22 - 16 - 11 - 8 - 5.6 - 4 - 2.8 - 2 - 1.4 - 1
حساسیت ایزو (ISO)
سه عامل اصلی در تعیین میزان نوردهی در عکاسی شامل دیافراگم، سرعت شاتر و ایزو هستند. واژه ISO، مخفف عبارت International Standards Organization است و در عکاسی به معنای تعیین میزان حساسیت صفحه حساس به نور است (در عکاسی آنالوگ) یا سنسور (در عکاسی دیجیتال).
به طور کلی، هرچه عدد ISO کمتر باشد، نوردهی کمتر و حساسیت کمتر به نور را نشان می‌دهد و هرچه عدد ISO بیشتر باشد، نوردهی بیشتر و حساسیت بیشتر به نور را نشان می‌دهد. با افزایش ISO، ممکن است نویز (نقاط رنگی کوچک و سفید) در عکس‌ها بیشتر شود که اثر جانبی آن می‌باشد.
سرعت شاتر (Shutter Speed)
سرعت شاتر، همانند دیافراگم و ایزو، یکی از عوامل سه‌گانه نوردهی در عکاسی است. سرعت شاتر به معنای مدت زمانی است که پرده شاتر باز می‌ماند و نور به سنسور (صفحه حساس به نور) می‌رسد. شاتر در واقع پرده‌ای است که میان سنسور و دهانه لنز قرار دارد و سرعت شاتر به مدت زمان باز بودن این پرده اشاره دارد.
سرعت شاتر می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر مفهوم و احساس یک عکس داشته باشد. سرعت شاتر کمتر به معنای مدت زمان بیشتری است که نور به سنسور می‌رسد و سرعت شاتر بیشتر به معنای کاهش مدت زمان رسیدن نور به سنسور است.
علاوه بر این، سرعت شاتر تأثیری بر حالت حرکت و فریز سوژه نیز دارد که در مباحث بعدی به آن خواهیم پرداخت.
در انتخاب سرعت شاتر در شرایطی که با فاصله کانونی بیشتر عکاسی می‌کنید (مثلاً در حالت زوم)، باید دقت کنید زیرا حرکت کوچکترینی یا لرزش دست ممکن است تأثیر مخربی بر عکس شما داشته باشد.
